Fosfataza alkaliczna (fosfataza zasadowa, ALP)

Fosfor w organizmie znajduje się w kościach (85%), mięśniach (6%), w innych tkankach (9%), a tylko 1% fosforu ustrojowego znajduje się w płynie pozakomórkowym. Stężenie fosforu w organizmie ludzkim jest zależne od podaży fosforanów z pokarmami, stopnia ich wchłaniania w przewodzie pokarmowym i wydalania ich z moczem. Fosfor jest niezbędny do produkcji energii, prawidłowego wzrostu kości oraz funkcji mięśni i układu nerwowego. Badanie to jest pomocne w rozpoznawaniu chorób, które mogą być przyczyną zbyt wysokiego lub niskiego poziomu fosforanu Badanie fosfatazy wykonywane jest w celu:

  • diagnozowania zapalenia pęcherzyka żółciowego,
  • schorzeń wątroby i chorób układu kostnego.

Wskazania do badania

Pomiar stężenia fosforu nieorganicznego (fosfataza zasadowa) przydatny jest w diagnostyce chorób kości, przytarczyc i tarczycy, zaburzeń poziomu witaminy D3 oraz w monitorowaniu u osób poddanych dializoterapii i żywionych pozajelitowo.

Jak się przygotować do badania?

Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.

Przebieg badania

Badanie fosfatazy jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.

Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.

Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.

Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!

Interpretacja wyniku

0,81-1,62 mmol/l (2,5-5 mg/dl)
Dzieci: 1,3-2,26 mmol/l (4-7 mg/dl)

Ciekawostka na temat fosfatazy zasadowej

Jeśli zależy nam na kompleksowej diagnostyce, razem z fosforem nieorganicznym (fosfataza zasadowa), powinniśmy oznaczyć wapń całkowity, wapń zjonizowany i magnez.

Pamiętaj jednak , że wynik badania winien zawsze zinterpretować lekarz. Poziom fosforu nieorganicznego zazwyczaj stanowi jeden z wielu elementów badań.

Charakterystyka badania ALP

Fosfataza alkaliczna (ALP) jest enzymem związanym z procesem wapnienia rozwijających się kości. Znajduje się w kościach, wątrobie i jelitach. Fizjologiczny wzrost aktywności enzymu obserwuje się u wcześniaków, u dzieci w okresie dojrzewania oraz u kobiet w trzecim trymestrze ciąży. Enzym ten wydalany jest wraz z żółcią. Podobnie jak w przypadku wielu enzymów, fosfataza alkaliczna jest glikoproteiną. Fosfataza zasadowa (ALP) należy wraz z gamma-glutamylotranspeptydazą (GGTP), do enzymów związanych z nabłonkiem dróg żółciowych.

Wskazania do badania

Badanie poziomu ALP wykorzystywane jest głównie w diagnostyce chorób kości i wątroby, stosowane jest także do monitorowania leczenia danej choroby wątroby czy choroby kości. Badanie poziomu fosfatazy alkalicznej jest również wykorzystywane w celu monitorowania wpływu leków na pracę wątroby.

Jak się przygotować do badania?

Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.

Przebieg badania

Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.

Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.

Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.

Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!

Fosfataza alkaliczna (fosfataza zasadowa, ALP) - Interpretacja wyniku

Prawidłowe stężenie fosfatazy alkalicznej jest zależne od wieku pacjenta i wynosi:

  • dzieci do lat 9:
    • wiek 1-3 lata – 145-320 U/l,
    • wiek 4-6 lat – 150-380 U/l,
    • wiek 7-9 lat – 175-420 U/l,
  • chłopcy 9-19 rok życia: 
    • wiek 10-11 lat – 135-530 U/l,
    • wiek 12-13 lat – 200-495 U/l,
    • wiek 14-15 lat – 130-525 U/l,
    • wiek 16-19 lat – 48-261 U/l,
  • dziewczynki 9-19 rok życia: 
    • wiek 10-11 lat – 130-560 U/l,
    • wiek 12-13 lat – 105-420 U/l,
    • wiek 14-15 lat – 70-230 U/l,
    • wiek 16-19 lat – 40-136 U/l,
  • dorośli: 
    • 30-120 U/l.

O czym świadczy podwyższony poziom fosfatazy alkalicznej?

Podwyższony poziom ALP obserwuje w chorobach wątroby, takich jak marskość wątroby, nowotwór, wirusowe zapalenie wątroby. Źródłem podwyższonego poziomu ALP może być również nasilenie procesów budowy tkanki kostnej, w wyniku takich schorzeń jak krzywica, choroba Pageta, osteoporoza czy złamanie kości. Wyższy poziom ALP bywa też w przypadkach rozmiękania kości i nadmiernej czynności przytarczyc, zapalenia szpiku, niewydolności nerek i serca, posocznicy oraz w przypadku przerzutów nowotworowych do kości. Niekiedy wzrost aktywności ALP bywa skutkiem przyjmowanych leków.

O czym świadczy obniżony poziom fosfatazy alkalicznej?

Do obniżenia poziomu zasadowej fosfatazy dochodzi najczęściej w wyniku niedożywienia, niedoborów cynku, magnezu, i witaminy C, celiakii, niedoczynności tarczycy, zaburzeń wzrostu kości.

Proszę koniecznie pamiętać o tym, by wynik badania zinterpretował lekarz. Poziom ALP zazwyczaj stanowi jeden z wielu elementów badań.

Co jeszcze warto wiedzieć na temat badania ALP?

  • frakcja kostna ALP – 50-60% całkowitej aktywności enzymu,
  • frakcja wątrobowa ALP – 10-20% całkowitej aktywności enzymu,
  •  frakcja jelitowa ALP stanowiąca 30 % całkowitej aktywności enzymu.

Masz więcej pytań? Prosimy o kontakt z CM Karpacz

Laboratorium Analityczne/Pracownia Immunologii

Karpacz, ul. Myśliwska 13
tel. kontaktowy: 883 358 150, 883 358 151

Wykonane wyniki dostępne są  dla pacjenta w portalu MPI, w szczególnych przypadkach  do odbioru osobistego od poniedziałku do piątku (dni robocze) w godz. 8:00 - 15:00

Fosfor nieorganiczny

Charakterystyka badania

Fosfor w organizmie znajduje się w kościach (85%), mięśniach (6%), w innych tkankach (9%), a tylko 1% fosforu ustrojowego znajduje się w płynie pozakomórkowym. Stężenie fosforu w organizmie ludzkim jest zależne od podaży fosforanów z pokarmami, stopnia ich wchłaniania w przewodzie pokarmowym i wydalania ich z moczem. Fosfor jest niezbędny do produkcji energii, prawidłowego wzrostu kości oraz funkcji mięśni i układu nerwowego. Badanie to jest pomocne w rozpoznawaniu chorób, które mogą być przyczyną zbyt wysokiego lub niskiego poziomu fosforanu.

Wskazania

Pomiar stężenia fosforu nieorganicznego przydatny jest w diagnostyce chorób kości, przytarczyc i tarczycy, zaburzeń poziomu witaminy D3 oraz w monitorowaniu u osób poddanych dializoterapii i żywionych pozajelitowo.

Jak się przygotować?

Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.

Przebieg badania

Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.

Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.

Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.

Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!

Interpretacja wyniku

0,81-1,62 mmol/l (2,5-5 mg/dl) Dzieci: 1,3-2,26 mmol/l (4-7 mg/dl)

Ciekawostka

Jeśli zależy nam na kompleksowej diagnostyce, razem z fosforem nieorganicznym, powinniśmy oznaczyć wapń całkowity, wapń zjonizowany i magnez.

Pamiętaj jednak drogi pacjencie, twój wynik powinien zawsze zinterpretować lekarz. Poziom fosforu nieorganicznego zazwyczaj stanowi jeden z wielu elementów badań.

Bilirubina całkowita - normy wskazania do badania

Charakterystyka badania bilirubiny całkowitej

Bilirubina całkowita jest żółtym barwnikiem pochodzącym z rozpadu krwinek czerwonych, czyli głównego składnika hemoglobiny. Z osocza krwi bilirubina całkowita przedostaje się do wątroby, gdzie zostaje sprzężona z kwasem glukuronowym, a następnie wydalona do dróg żółciowych i zagęszczona w pęcherzyku żółciowym, nadając żółci jej charakterystyczną barwę.

Bilirubina całkowita to wartość bilirubiny wolnej i sprzężonej. Wartości podwyższone bilirubiny występują między innymi: podczas ciąży, u noworodków (żółtaczka), w chorobie Gilberta, w zespole Criglera-Najjara, marskości żółciowej wątroby, zapaleniu dróg żółciowych, kamicy przewodów żółciowych, chorobach trzustki, zatruciu muchomorem sromotnikowym, alkoholowej chorobie wątroby. Stężenie bilirubiny w surowicy krwi podwyższa ponadto wiele leków.

Wskazania do badania poziomu bilirubiny całkowitej

Badanie poziomu bilirubiny całkowitej przeprowadza się w przypadku: podejrzenia schorzeń i zaburzeń funkcji wątroby; przy żółtaczkach, objawiających się zażółceniem oczu lub skóry, w celu zróżnicowania ich rodzaju (istnieje żółtaczka hemolityczna, spowodowana nadmiernym rozpadem krwinek czerwonych, żółtaczka wątrobowa, spowodowana zaburzeniem funkcji wątroby oraz żółtaczka zastoinowa, spowodowana zastojem żółci w wątrobie); podejrzenia zatrucia substancjami uszkadzającymi wątrobę; podejrzenia zakażenia wirusem zapalenia wątroby.

Jak się przygotować?

Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania. Noworodki i niemowlęta mają pobieraną krew wtedy, kiedy jest to potrzebne.

Przebieg badania

Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły łokciowej w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.

Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.

Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.

Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!

Interpretacja wyniku

Bilirubina całkowita norma:

  • Wynik prawidłowy do 1,1 mg/dl (do 19 µmol/l)
  • Noworodki 1 dzień: do 4 mg/dl (do 68 µmol/l)
  • Noworodki 3 dni: do 10 mg/dl (do 17 µmol/l)
  • Noworodki 1 miesiąc: do 1 mg/dl (do 17,1 µmol/l)

Ciekawostka

Bilirubina całkowita ulega niemal w całości wydaleniu z żółcią do przewodu pokarmowego. W jelitach podlega ona dalszym przemianom. Pod wpływem enzymów bakteryjnych powstaje sterbobilinogen, który jest wydalany z kałem. Część ulega przekształceniu do urobilinogenu, który podlega zwrotnemu wchłonięciu do krwi i jest wydalany z moczem.

Pamiętaj jednak drogi pacjencie, twój wynik powinien zawsze zinterpretować lekarz. Poziom bilirubiny całkowitej zazwyczaj stanowi jeden z wielu elementów badań.

Najczęstsze pytania i odpowiedzi dotyczące bilirubiny całkowitej

Bilirubina całkowita podwyższona - co to oznacza?

Wysoki poziom bilirubiny całkowitej diagnozowany jest u kobiet w ciąży, gdzie jest to normalny stan, który nie wymaga interwencji lekarskiej. Podwyższony poziom bilirubiny całkowitej może być związany z występowaniem wielu chorób, takich jak Zespół Gilberta, hemolioza, marskość wątroby czy Zespół Criglera-Najjara.

Jaki poziom bilirubiny całkowitej jest niebezpieczny?

Jeżeli poziom bilirubiny całkowitej przekroczy 34 µmol/l czyli 2 mg/ dl dochodzi do zażółcenia tkanek i rozwoju żółtaczki.

Badanie stężenia bilirubiny całkowitej- cennik

Cennik badań laboratoryjnych dostępny jest na stronie - Cennik Badań Laboratoryjnych

Dehydrogenaza mleczanowa (badanie LDH)

Charakterystyka badania

Dehydrogenaza mleczanowa jest enzymem występującym w cytoplazmie wszystkich komórek organizmu, a jej stężenie jest najwyższe w komórkach o wysokim metabolizmie energetycznym: w komórkach mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych, wątroby, mózgu, w erytrocytach i leukocytach. Ze względu na różnice w budowie cząsteczkowej wyróżnia się pięć izoenzymów LDH, oznaczonych, jako LDH 1-5. Nawet nieduże uszkodzenie komórek (tkanek) prowadzi do istotnego wzrostu aktywności LDH w krwi i zmiany proporcji jej izoenzymów.

Wskazania do wykonania badania LDH

Badanie poziomu LDH jest bardzo pomocne podczas diagnozowania przyczyny i miejsca uszkodzenia tkanek.
Badanie dehydrogenazy mleczanowej LDH należy wykonać, gdy:

  • występuje podejrzenie chorób rozrostowych układu krwiotwórczego (białaczki), złośliwej niedokrwistości hemolitycznej, uszkodzenia komórek mięśnia sercowego (zawał, zapalenie, niewydolność).
  • w przypadku choroby dróg żółciowych (uszkodzenie hepatocytów w wyniku zapalenia, działania toksyn lub nowotworów).
  • w przypadku uszkodzenia mięśni szkieletowych (miopatie).
  • występuje podejrzenie choroby nowotworowej, chorób płuc.

Jak się przygotować do badania LDH?

Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.

Przebieg badania

Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.

Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.

Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.

Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!

Interpretacja wyniku dehydrogenazy mleczanowej LDH

Prawidłowy poziom LDH w surowicy krwi osób dorosłych wynosi około 120 – 240 U/l. Wyjątek stanowią kobiety ciężarne, u których w okresie ostatnich 6 miesięcy ciąży aktywność enzymu rośnie i w momencie porodu może przekraczać normę 2- lub 3-krotnie. Aktywność dehydrogenazy mleczanowej jest znacząco wyższa u dzieci do 2-3 roku życia.

Jak zmniejszyć podwyższone LDH?

W przypadku zdiagnozowania za wysokiego stężenia LDH należy skonsultować się z lekarzem, który zaleci dalsze kroki postępowania. Dehydrogenaza mleczanowa jest sygnałem uszkodzenia tkanek, jej poziom może się obniżyć jedynie na skutek wyleczenia choroby podstawowej. U osób cierpiących na choroby przewlekłe podwyższony poziom LDH może natomiast utrzymywać się przez dłuższy czas.

Badanie aktywności dehydrogenazy mleczanowej LDH - co warto wiedzieć?

Cząsteczka LDH składa się z dwóch różnych podjednostek – H ("sercowej") i M ("mięśniowej"), co daje możliwość występowania w postaci pięciu izoenzymów o następującej budowie:

  • LDH1 – HHHH, występuje głównie w komórkach mięśnia sercowego
  • LDH2 – HHHM, obecna w sercu, erytrocytach, mózgu
  • LDH3 – HHMM, obecna w komórkach mózgu, nerki, leukocytach
  • LDH4 – HMMM, obecna w wątrobie i mięśniach
  • LDH5 – MMMM, obecna głównie w mięśniach, ale też w wątrobie

Pamiętaj jednak drogi pacjencie, twój wynik powinien zawsze zinterpretować lekarz. Poziom ldh zazwyczaj stanowi jeden z wielu elementów badań.

Białko całkowite

Charakterystyka badania białka całkowitego we krwi

Białko stanowi ważny składnik osocza utrzymujący ciśnienie wewnątrz naczyniowe. Stanowi mieszaninę albumin, globulin, fibrynogenu, glikoprotein, lipoproteid i innych. Białka osocza ulegają stałej odnowie i degradacji. Stężenie białka całkowitego we krwi zależy od jego podaży w pokarmach, od syntezy głównie w wątrobie i komórkach układu siateczkowo-śródbłonkowego oraz od stopnia utraty białek przez nerki, przewód pokarmowy, skórę i płuca. Poziom białka całkowitego w krwi stanowi wypadkową procesów syntezy (anabolizmu) i degradacji (katabolizmu) dwóch głównych frakcji białkowych: albumin i globulin.

Wskazania

Wskazaniem do pomiaru stężenia białka w osoczu są: przewlekłe choroby wątroby (przy zmniejszeniu liczby komórek wątrobowych występuje zmniejszenie produkcji białek), zespół nerczycowy i inne choroby nerek, choroby zapalne jelit, zaburzenia odżywiania (jadłowstręt, niedożywienie osób w wieku podeszłym lub w ciężkim stanie klinicznym, nieprawidłowa dieta), obrzęki, diagnostyka szpiczaka mnogiego i makroglobulinemii, zaburzenia odporności, stany kataboliczne w przebiegu ciężkich chorób, podejrzenie zaburzeń wchłaniania białka z przewodu pokarmowego, choroby przewodu pokarmowego prowadzące do utraty białka.

Badanie białka całkowitego. Jak się przygotować?

Podstawowe badanie krwi wykonuje się rano i na czczo. Wcześniejsze zjedzenie posiłku mogłoby wpłynąć na wynik badania.

Przebieg badania białka całkowitego

Badanie jest proste i szybkie. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, rzadziej na grzbiecie dłoni lub stopy.

Na rękę zakładana jest opaska (staza). Ucisk ma spowodować napełnienie żył, co ułatwi pobranie krwi. Pielęgniarka może również, poprosić badanego o kilkukrotne zaciśnięcie ręki w pięść i jej rozluźnienie.

Miejsce wkłucia przed pobraniem zostanie zdezynfekowane. Krew pobiera się do sterylnej probówki systemu zamkniętego, próżniowego (zapewnia bezpieczeństwo pacjentowi i osobie pobierającej krew). Najczęściej pobiera się około 2-3 ml krwi, co jest wartością w żaden sposób niezagrażającą zdrowiu człowieka.

Po wyjęciu igły miejsce nakłucia należy ucisnąć gazikiem, aby zatamować krwawienie, po czym zostanie ono zabezpieczone plastrem z opatrunkiem. Nie zaleca się zginania ręki, gdyż może to spowodować powstanie krwiaka w okolicy nakłucia!

Norma stężenia białka całkowitego. Jaka jest wartość referencyjna?

Prawidłowy poziom białka całkowtego wynosi od 60 do 80 g/l (6,0-8,0 g/dl). W tej ilości znajdują się:

  • 55-65% albumin,
  • 3-5% alfa1-globulin,
  • 7-10% alfa2-globulin,
  • 9-13% beta-globulin,
  • 14-20% gamma-globulin.

Co jeszcze warto wiedzieć na temat białka całkowitego?

Białka pełnią różne funkcje: jedne są białkami transportowymi, inne uczestniczą w mechanizmach odpornościowych organizmu, jeszcze inne biorą udział w procesach krzepnięcia. Wszystkie są bardzo ważne. Pozostała pula to immunoglobuliny, czyli przeciwciała odpornościowe produkowane przez jedną z populacji białych krwinek mianowicie limfocyty B. Są to białka pełniące funkcję odpornościowe, polegające między innymi na zwalczaniu bakterii czy wirusów, które wtargnęły do naszego organizmu.

Pamiętaj jednak drogi pacjencie, twój wynik powinien zawsze zinterpretować lekarz. Poziom białka całkowitego zazwyczaj stanowi jeden z wielu elementów badań.

Zamknij menu
Wróć na początek strony